Prozesuan bildutako ekarpenak

Mikel Casado

Ideia bikaina iruditzen zait bizikidetza demokratikoari buruzko eztabaida sustatzea. Nire ustez, ezin da bizikidetzarik egon ez badira partekatzen gutxieneko etika laikoa, giza eskubideekiko errespetua eta sufrimenduaren prebentzioaren aldeko jarrera. Hala... Gehiago irakurri

Mikel Casado

×

Ideia bikaina iruditzen zait bizikidetza demokratikoari buruzko eztabaida sustatzea. Nire ustez, ezin da bizikidetzarik egon ez badira partekatzen gutxieneko etika laikoa, giza eskubideekiko errespetua eta sufrimenduaren prebentzioaren aldeko jarrera. Hala ere, zailtasunak egongo dira, dena ez baitago idatzita, eta ez da erraza desadostasun zaharrak konpontzea eta berriak eraikitzea. Baina zauriak sendatzeko eta etorkizun hobea izateko baldintzak uzteko egin behar dugu. Lederachek dioen bezala, bakea (edo bizikidetza) misterio bat da, liluratu eta aldi berean beldurtzen duen zerbait, arriskatuz lortu behar dena. Elkarrizketa eta bestea ulertzen saiatzea, bere azalean jartzea, oinarrizko jarrerak dira. Agian horrek pixka bat aldatzen lagunduko digu. Agian askatzeke dauden korapiloak ere gure barruan daude.

Itxi

Aitor Etxebarria

Lehendabizi, zoriondu egin nahi zaituztez zuen ekimen honengatik ez ezik, ildo bereko beste lan askorengatik ere. Gaur egun, Foro Soziala geratu da egitura sozial ia bakarra bezala gatazka ondorengo egoeraz... Gehiago irakurri

Aitor Etxebarria

×

Lehendabizi, zoriondu egin nahi zaituztez zuen ekimen honengatik ez ezik, ildo bereko beste lan askorengatik ere. Gaur egun, Foro Soziala geratu da egitura sozial ia bakarra bezala gatazka ondorengo egoeraz eta bertan oraindik dauden zauriez eta arazoez kezkatzen dena. Hau argi utzita, ondo baloratzen dut zuek proposatutako dokumentu hau, baina badu oinarrizko ahulezi edo hutsune bat, nre ustez, eta horixe azaltzen saiatuko naiz. Bizikidetza demokratikoa euskal gizarte osoari aurkeztu eta eskaintzen zaion proposamena da. Beraz, gizarte horren osatzen duten ahalik eta sentsibilitate politiko gehienengana iritsi eta horien adostasuna eta konpromisoa lortu nahiko du. Bada, ildo honetan, nik uste dut sentsibilitate jakin baten ikuspuntutik egindako hausnarketaren tonua, "usaina" duela Eta hori hasierako ataletan nabaritzen dela uste dut: Hirugarren kapituluko lehen parrafoan egoera berria deskribatzeko erabiltzen diren erreferentziak: - ETAren armagabetze zibila eta desegitea - Biktima guztien eskubideak aitortzeko bidean ETAk berak emandako pausoak - Salbuespenezko espetxe politikaren amaierararantz egindako aurrerapen apalak Ondoren baieztapen hau egiten da: "Alde horretatik, aditzera eman nahi dugu uste dugula Espainiako eta Frantziako gobernuek urrats batzuk eman ditzaketela eta eman beharko lituzketela bizikidetza demokratikoaren eraikuntzari ekarpena egiteko, hala nola, biktimen arteko diskriminazioarekin amaitzea, espetxe politikaren aldaketa, eragindako mina aitortzea, edo XXI. mendera egokitutako oinarri demokratiko berriak ezartzea." Aipatutako guztia egia izanda ere, uste dut ezin dela Foro Soziala mugatu merituak, aurrerapenak ... alde bakar bati asignatzea eta oztopoak eta konpromiso-eza besteari. Badira, ondoren, baieztapen orokorragoak, alde guztiak interpelatzen dituenak, baina aurretik hau jartzeak baldintzatu lezake dokumentuaren onarpena. Egia da, bestalde, aste honetan bertan Foro Sozialak onartu eta txalotu egin dituela Estatu Espainiarrak presoen hurbilketan eta gradu-aldaketan emandako urratsak. Beraz, "eztabaida pro-zesu kolektibo eta parte hartzailea"ri ekiteko aldatu edo osatu egin beharko litzateke hasierako diagnostiko hau. Adibidez, muturreko ezker abertzalearen sektore baten zenbait jokabide; ETAk eragindako biktima batzuen jokabide bagzuk: - Publikoki esan dutela politikoki erabiliak ez izatea (alderdi jakin bati zuzenduta) - Baina, bestalde, beste sektore batzuengandik oraindik espero dute iraganaren errefusatze esplizitoagoa ... Ez dakit jarritako adibideak egokienak diren, baina hauekin erakutsi nahi dut beste sentsibilitate politiko batzuen ikuspuntua falta dela. Laugarren ataleko hiru puntuko diagnostikoaz ere antzeko zerbait esango nuke. Hirugarren puntuan aipatzen den "kontakizunaren borroka" horrekin bukatzeko ezinbesteko elementua dela uste dut esandako hau guztia. Idatzitako honen inguruan ñabardura edo zehaztapenen bat behar baduzue, esadazue eta saiatuko naiz egoki erantzuten. Besterik gabe, jaso ezazue nire agurra eta besarkada. Aitor Etxebarria OHARRA: Publiko egitearena zuen esku uzten dut. Ez dizuet eskatzen, baina interesgarria iruditzen bazaizue, nire baimena duzue.

Itxi

Araitz Peña Mallona

Foro Sozialak “Bizikidetza demokratikoa eraikitzeko konpromiso soziala” dokumentua aurkeztu eta hari buruzko hausnarketak biltzeko intentzioa hartu zuenean, argi ikusi zen bizikidetza demokratikoa eraikitzeko bidean, euskal jendarteari prozesu honetan izan beharreko... Gehiago irakurri

Araitz Peña Mallona

×

Foro Sozialak “Bizikidetza demokratikoa eraikitzeko konpromiso soziala” dokumentua aurkeztu eta hari buruzko hausnarketak biltzeko intentzioa hartu zuenean, argi ikusi zen bizikidetza demokratikoa eraikitzeko bidean, euskal jendarteari prozesu honetan izan beharreko erantzukizuna azpimarratu nahi zuela, bere gidalerroak aipatu eta zehazterakoan. Jendartean azken urteotan jasandako indarkeria egoera ahazteko bidean dagoen momentu honetan, memoriaren transmisioak eraikitze prozesu honetan duen garrantzia azpimarratzea dagokit, transmisio horren pertsona bakoitzaren erantzukizunari dei egiten dion heinean. Memoriaren transmisioa aspektu gatazkatsua izan da azken urteotan, eta kritika asko jaso dituzte memoria horren transmisiorako instrumentu bihurtu diren hezkuntza programek. Hezkuntza programa horietako batean parte hartzeak nigan sortutako interes eta ardurak eramaten nau, hain zuzen ere, hausnarketa honetan parte hartzera eta bizikidetza demokratikoa eraikitzeko erronkan nire ikuspuntua ematera. Askotan gogoratzen dut ni jaio nintzen urtean hil zutela Miguel Ángel Blanco. Haatik, jendartean hainbeste oihartzun izan zuen gertaerak ez du nire bizitzaren zatirik handienean inolako eraginik izan. Indarkeria normalizatuta hazi izan gara nire belaunaldiko gazte gehienak, gatazka normalizatuz, polarizazioa normalizatuz. Normala zen alde batean edo bestean egotea, enpatia eta laguntasun sentimenduak “zure” aldekoekiko bakarrik sentitzea. Horrela hazi gaitu gure inguruak, gertaera gogorrenak arrunt bihurtuz. Idatzi gabeko arau hauek errespetatu ditugu denok, era batera edo bestera, galdera gutxi eginez, behar zenean isilduz, politikan ez sartuz. Arau hauek apurtu ziren memoriaren transmisioa erdigunean jartzen zuen hezkuntza programa batean parte hartu nuen arte. 2014ko udaberrian ETAko eta GALeko biktima bik, beste askok eskola askotan egindako moduan, nire eskola bisitatu eta 16-17 urteko 100 ikasle baino gehiagok betetzen zuten aretoaren aurrean euren bizitzako testigantza eman zuten. Barrutik atera zuten duela hainbeste (edo ez hainbeste) urte euren familietan jasandako hilketek eurengan eragin zutena. Momentu hartan honako hau esan nuen: “Azken asteotan izan ditugun hitzaldiek etorkizunari begira konponbidea bilatzen lagun dezakete; edo bi aldeetako biktimen bizipenez ohartzeko, behintzat. Hiltzaileak desberdinak izan arren, eragindako mina bera da.” Ia zazpi urte pasatu dira 16 urteko neska horrek hausnarketa labur baina garrantzitsu hori egin zuenetik. Etorkizuna heldu da jada, baina antzeko puntuan gaude oraindik. 2014tik hona, zorte handia izan dudala uste dut. Programa horretan parte hartzeak beste biktima batzuk ezagutu eta haiekin elkarrizketak izateko aukera eman dit. Nire belaunaldiko beste gazte batzuekin hitz egin ahal izan dut bizitako testigantzak elkarbanatuz. Eta eztabaida hauek komunikabideetara eta instituzioetako arduradunen aurrera eramateko aukera izan dut. Etxean inoiz aipatu gabeko gai bat atera eta iritzi desberdinak atera ditugu mahai gainera. Bi pertsonek euren bizitzako momentu lazgarrienetako bat aurrez aurre kontatu izanak nire bizitza, jendartearekiko perspektiba eta konpromisoa aldatu ditu. Mina nire antzekoak ez diren pertsonengan ikusten ikasi dut, enpatia sentitzen, gorrotoak eta aurreiritziak gainditzen, besteari begietara begiratu eta bestea ez dela ulertu dut. Lehen hausnarketa egin nuenean, oraindik armagabetze prozesua ez zegoen amaituta. Kartzela politikan ez zegoen inolako aurrerapenik. Alderdi politiko batzuk ilegalizazioaren mugan zeuden oraindik. Eta biktima guztiek ez zuten aitorpen bera. Gaur egun, ETA ez da existitzen. Kartzela politikan, nahiz eta oso txikiak izan, badira aurrerapenak. Alderdi politikoen artean ilegalizazioak ez dira arrazional ikusten. Baina oraindik biktima guztiek ez dute aitorpen bera. Eskubide zibil, politiko eta sozialak ez daude bermatuta pertsona guztientzat. Egia, justizia eta erreparazioa ez daude bermatuta biktima guztientzat. Eta jendartean ahanztura zabaldu da. Gatazka indarkeriaren planotik irten da, baina kontakizunak bihurtu dira gatazkaren arma. Kulturaren munduak gatazka hartu eta zabaldu du, jendeari baimena eman dio horri buruz hitz egiteko, baina aldi berean, egia ofiziala ezartzeko borroka areagotu da. Testuingurua aldatu egin da, baina oraindik gatazkak dirau, jendartearen pasibotasunaren aurrean. Gazteok gatazka honetan parte pasibo hartu gaituzte, kontuan hartu gaituzten kasu bakanetan. Nahiz eta indarkeria egunerokoaren zati zen herri baten jaio eta hazi, ez gaituzte gertatutakoaren parte egin, eta parte egin gaituztenetan, berriz ez gertatzeko helburuarekin baino ez dute egin. Helburu garrantzitsua, bai, baina etorkizun urrun baten ikusten dute. Euskal Herrian milaka gazte pasatu gara biktimen testigantzak eman eta haien inguruan hausnartzera bultzatzen duten hezkuntza programetatik. Askok hausnartu dugu bizikidetza eta, azken finean, jendarte bakar, demokratiko eta memoriadun bat eraikitzeko prozesuan dugun funtzioari buruz. Hausnarketa hau etengabeko prozesua izango da gure bizitzan zehar, jakina, baina ekarpenak egiteko ere gai gara. Lehenik eta behin, kontuan hartu behar da ekarpenak egiteko espazio eta lekuak seguruak izan behar direla, konfiantza sortzeko osagaiak dituzten espazioak izan behar dira, errespetua eta gainerakoen errespetua oinarrizko arau dituztenak. Emozioek, sentimenduek eta bizipenek hainbeste eragin gaituzten heinean, besteenganako enpatia beharrezkoa izan beharko litzateke parte hartuko duten pertsonengan, eta derrigorrezkoa izan beharko litzateke gainerakoen iritziak onartzen eta ulertzen ahalegintzea, eta autokritika ariketa bat egitea, dekonstrukzioa naturaltzat hartzea, norberagandik hasita, jendartean eragina izateko. Leku eta espazio hauek jada existitzen dira gure inguruan, hainbat herritan. Hala ere, parte hartzaile gehienak belaunaldi berdinetakoak dira, gazteon parte hartzea oso mugatua da eta gure iritzia ez da entzuten. Ez dira perspektiba berriak entzuten, jakinda etorkizuneko jendarte hori zehaztuko duten pertsonak gazteak direla, hain zuzen ere. Memoriaren transmisioa lehen pausua da, indarkeria mota desberdinak jasandako pertsonen bizipenak eta euren historia ezagutu eta jakitea. Baina transmisioak berak ez ditu indarkeria ziklo horretan eragindako zauri sakonak sendatzen, ez ditu jendartean sortutako arrakalak estaltzen. Bizikidetza demokratikoa eraikitzeak parte hartze aktiboa eskatzen du, alde batetik, instituzio eta eragile politiko eta sozialengandik, eta bestetik, pertsona bakoitzarengandik. Denon erantzukizuna da bizikidetza demokratikoa eraikitzeko prozesu honetan gure ekarpenak egitea, zauriak sendatzen ahalegintzea, gogoratu eta kontakizun gatazkatik haratago, bizipen guztiak bat hartzen dituen kontakizun orokor, anitz eta errespetuzkoa lortzea. Aprobetxa ditzagun ematen dizkiguzuen espazioak, adieraz dezagun prest gaudela euskal jendarteak behar duen prozesu hain garrantzitsu honetan parte hartzeko, gure ekarpenak egiteko, entzun eta ikasteko, eta hari berriekin josten hasteko. Etorkizuna aurrean daukagu, eta laster izango da oraina. Ez dezagun denborarik galdu, ez ditzagun zauriak ahaztu. Rozalének kanta batean esaten den moduan, zauria sendatzen ez bada, min ematen du, zornatu egiten da, ez du bakerik gordetzen.

Itxi

Teresa Toda Iglesia

Eskerrik asko buzoi zabal hau irekitzeagatik!

Teresa Toda Iglesia

Zaila egiten da hain delikatua, sakona, ezinbestekoa, emozionala, zabala... den gaira hurbiltzea, are gehiago ekarpen zehatzak egitea. Ez naiz gai sentitzen horretara ausartzeko... Beraz, ondoko lerro metaforikoak beste gogoetak pizteko... Gehiago irakurri

Teresa Toda Iglesia

×

Zaila egiten da hain delikatua, sakona, ezinbestekoa, emozionala, zabala... den gaira hurbiltzea, are gehiago ekarpen zehatzak egitea. Ez naiz gai sentitzen horretara ausartzeko... Beraz, ondoko lerro metaforikoak beste gogoetak pizteko asmoarekin idatzi ditut, Foroak eskaintzen duen ekarpen buzoi honetan modu xumean uzteko. Bizikidetza demokratikoa; bizikidetza eta demokratikoa; eskubide guztiak onartuak eta guztiei aplikatuak izango direla bermatzen duen jendartea... Utopia! Utopia? Utopia, bai. Utopia dirudi, utopia da. Eta utopiak, berez, gauzaezinak dira, ametsekin parekatzen dira... orduan, ezingo dugu inoiz eskuratu edo betetzera iritsi. Baina bere osotasunean gauzaezina izateak ez du esan nahi Utopia ezin dugula xede izan, eta gizarte eredu justuagora hurbiltzeko bidean jarri. Horrela begiratuta, eskuragarriagoa egiten zaigu, erdiesteko gai garela sentiarazten zaigu. Utopiaren puzzlearen pieza batzuk -ahalik eta gehienak!-, lurrera ekartzea posible dugu: gure errealitatera, gure oraingo egoerara; gure gertuko iraganetik, gauden orainean eta etorkizun hurbilerantz, etorkizun luzerako zutoinak jartzen hasteko. Bizikidetzako koadro osoa, zertzelada distiratsuekin margotuta. Margolanera hurbiltzen garenean, ikusiko dugu pintzelkalda batzuk oso zorrotzak direla, zuzen-zuzenak: norabide finkoa dutenak. Beste batzuk, ordea, sigi-sagaka doaz, bideak bilatuko balituzte bezala, gora, behera, kolorea aldatuz, galdera ikurren antza hartuz, bueltak emanez... Izkin batean, agian, lerro fin-finak, ia ikusezinak, agertzen dira gure begien aurrean: haien arrastoak oihalean uztera ausartzen ez direla dirudite, beste lerroen trazen beldur... Begirada gehiago hurbilduz, marrak eta zertzeladak osatzen dituzten milaka punttuak hautemango ditugu, eta ez bakarrik lerro edo marretan. Punttu asko eta asko, hamarnaka mila, oihalean zehar sakabanaturik, bata bestearen ondoan, margolanaren atzealdea osatuz. Haiek gabe, margoa abstraktua litzateke. Fundamenturik gabeko marrak, koloreen dantza, esperimentu bisuala agian, baina funtsik gabeko ariketa estetikoa. Eta guk margo osoa nahi dugu. Badakigu margotu dezakegula; ekin diezaiogun etorkizuneko margoari, gaurtik. Punttu libreak oinarriak dira, pertsonak dira, eta esango nuke atzealde garrantzitsu hori osatzen daudela jada eta marra eta zertzeladak osatzeko gai direla ere. Herrietan, auzoetan, etxebizitza blokeetan, lantegietan, lanpostuetan, eskoletan, unibertsitatetan, ospitaletan, tabernetan, kirol-zelaietan, mendietan... Azken urteotan ukaezina da jendearen arteko giroa lasaitu dela, bizilagun askoren artean izoztuta zeuden tentsio hormak urtzen joan direla, gizartearen beste arlo eta mailetan mantendu diren bitartean. Batzuetan ematen du bi mailako edo bi abiaduraren bizikidetzaz hitz egin genezakeela: herritar arruntek egunerokotasunean bizi eta eraikitzen dutenaz eta jendarte estrukturatuagoan ematen denza. Nire ustez, horrek erronkak planteatzen dizkio konpromiso sozialari. Horietako bat, garrantzitsua, herritarren eta goi mailako erakundeen arteko distantzia hori ez handitzea, kontrakoa baizik. Bestela, orain susmatu daitezken arriskuak garatu daitezke, eta bizikidetzarako eragin negatiboak izan. Ze arriskuez ari naiz? Jendartean, herritarren artean, orria azkarregi pasatzearena -ulergarria izan daiteke gogo hori, gatazkaren nekea handia da eta-, gertatu denaren zergatiak landu eta barneratu gabe, eta oraindik konpontzeke dauden ondorioak behar den bezala konpondu gabe utziz. Goi mailako erakundeetan tentazioa izan daiteke bizikidetzarako bide estua markatzearena, ia bide bakarra, araudi oso zehatzekin. Orduan, planteatu beharko genituzke galdera batzuk, hauexek adibidez: Nola eraiki komunikazio kanal hauek? Nola malgutu bakoitzaren kortseak? Nola prestatu entzuketa sakonerako eta planifikazio bateragarria lantzeko? Helmuga argia baldin badugu, lore sorta anitz bat bezala, jatorri ezberdinetako bide asko elkartu behar dira bide zabal eta sendoa lantzeko. Gaur egun oraindik asmatu ez ditugun bideak ere jorratu beharko dira. Oin ezberdin askoren oinatzek lautuko dute errepidea, bakoitzak bere oihartzunarekin, baina guztiak norabide berdinean: bizikidetza justu eta demokratikorantz.

Itxi

El pueblo, sujeto soberano de la democracia

Una democracia, que no garantiza la vida y la convivencia  del pueblo, no se justifica como democracia.
Gehiago irakurri

Convivir

Ya nadie espera que las instituciones tengan la solución a todos los problemas de convivencia. A partir de ahora, en lugar de que las instituciones resuelvan estas cuestiones por si mismas, les pediremos que generen los espacios de encuentros necesarios para que, en estrecha colaboración con agentes sociales y ciudadanía, podamos encontrar las respuestas que llevamos buscando hace décadas.
Gehiago irakurri

Tomarse la convivencia democrática en serio

La convivencia es la prioridad de toda sociedad democrática y del Estado que la representa por ser el bien preciado, la prevención y alternativa al sufrimiento ocasionado por el uso de la fuerza y posibles violencias.
Gehiago irakurri

Carta al Coordinador del Foro Social Permanente

Deslegitimar la violencia padecida no es mera retórica; es una necesidad perentoria para fortalecer social y políticamente la convivencia de una sociedad agredida, con víctimas concretas a las que nos debemos. Porque ellas fueron quienes recibieron una agresión cuyos destinatarios últimos éramos todas y todos.
Gehiago irakurri

Compromiso social con la convivencia democrática

Tratar de comprender, de entender el mal, la causa del daño generado, sea por la violencia terrorista de ETA, sea por el infame terrorismo de Estado, sea por abusos policiales o por torturas no supone justificarlo sino tratar de evitar que se reproduzca, lograr que la paz en ausencia de violencia sea irreversible.
Gehiago irakurri

Somos lo que hacemos para cambiar lo que somos

Nuestro país necesita un proceso donde se afronta el pasado desde las necesidades de las víctimas, donde se sitúa a los y las presas como activos en la construcción de la paz y la convivencia, y donde el intentar comprender sustituye al intentar convencer.
Gehiago irakurri

Intervención en el acto de la Fundación Buesa XX In Memoriam

No vale ampararse en la culpabilidad de otros, no avanzamos enrocándonos en las inercias, aunque sean las de la pasividad. Es necesario reconocer nuestras propias vivencias para reconducir esta sociedad: hay que contribuir a deshacer la idea perversa de los dos bandos, romper los bloques para pasar a la convivencia de ciudadanos diversos.
Gehiago irakurri

Una construcción posibilista

Construir una memoria crítica, inclusiva, es una, pero solo una, de las formas que hacen posible la a su vez construcción de la convivencia. Es evidente que otra serie de decisiones, en su mayor parte políticas, deben arropar esta construcción. Decisiones relativas a apoyo a víctimas, a presos, reconocimientos expresos de daños causados, etcétera.
Gehiago irakurri

¿Qué es el diálogo? Claves para un diálogo transformador

El cambio, si empieza, empieza por ti y empieza por mi. Aquí y ahora. Aquí y ahora puedo decidir tomar este camino y aplicar con paciencia y pasión las claves para un verdadero diálogo. Así surgen los cambios estructurales y verdaderos: no por imposición y desde arriba. Sino por crecimiento en conciencia y desde abajo, desde lo sencillo y lo cotidiano. Jesús y el evangelio lo tienen claro. La transformación surge y empieza desde lo pequeño: la semilla de mostaza, la levadura en la masa.
Gehiago irakurri

Reflexiones y propuestas para la convivencia democrática

Para poder construir un proyecto de convivencia democrática exitosa en Euskadi, y más allá de las políticas de memoria y reparación sobre las que se ha avanzado de manera importante en estos últimos años, es preciso que nuestro modelo de convivencia incorpore otros elementos que puedan garantizar su sostenibilidad y adhesión social.
Gehiago irakurri

Bizikidetza demokratikoa

Biktima guztiak gure egin beharko genituzke, gizarte osoarenak, alegia, parekatze eta bereizkeriarik gabe. Halaber, motibazio politikoagatik dauden preso eta iheslariei, behin betiko konponbidea eman beharko litzaieke, behingoz, gizartera daitezen. Konpromisoa hartu beharra dago, inongo biktimarik berriz ere biktima ez bihurtzeko eta giza eskubide guztiak errespetatuko dituen gizarte bat sortzeko. Azkenik, Euskal Herriak lortu nahi duen helburu politikoa eskuratu ahal izatea bermatzea, betiere, jokabide demokratikoen bitartez.
Gehiago irakurri