Foro Sozialak «ustegabeko" lau elkarrizketa aurkeztu ditu, memoria kritiko inklusiboaren eraikuntzan ekarpenak egiteko

Joan den abenduaren 15ean, Foro Sozial Iraunkorrak dinamika berri bati eman zion hasiera, «Ustekabean, topo - Dialogos improbables» izenekoa, «hirugarren korapiloa» deritzona askatzeko ekarpena egiteko: memoria kritiko inklusiboa. Dinamika horren helburua elkarrizketa sosegatu bati ekarpena egitea da, kontakizun guztiak errespetatuz gai izango den eztabaida-esparru berri bat zehazteko.

Egin dugun lehenengo gauza, Foro Sozialak beti egiten duen bezala, nazioarteko esperientzietatik ikastea da. Lehen hilabete hauetan Kolonbian, Kamerunen, Libanon eta Irlandako iparraldean izandako esperientziak aztertu ditugu, hiru topaketa antolatuz. Eta hemen beti pentsatzen bada ere gurea ezin dela beste prozesu batzuekin alderatu, “elkarrizketa gertaezinak” esperientzia arrakastatsua izaten ari dira hainbat gatazkatan.

Dinamika hori aurkeztean, memoria kritiko inklusiboan sakonduko duten topagune publiko eta pribatuak sortzeko asmoa dugula iragartzen dugu. Gauzak horrela, joan den ostiralean jakitera eman genuenez, 2019. urtearen amaieratik, prozesu diskretu bat garatu da, non bizi- ibilbide eta -esperientzia oso desberdinak eta antagonikoak dituzten 11 pertsonak parte hartu duten.

Lau “Ustegabeko Elkarrizketa"

Gaur beste urrats bat eman nahi dugu, ekainean Bilbon, Donostian, Gasteizen eta Irunean antolatu ditugun “Elkarrizketa gertaezinez” osatutako zikloa aurkeztuz. Donostiakoa zehazteke dago oraindik, formatua zein datari dagokienez. Topaketa horietan, ibilbide oso desberdinak dituzten beste 11 pertsonak elkarrizketara esertzeko ariketa egingo dute, bakoitza bere kontakizunetik abiatuta, memoria kritiko inklusiboa nola eraiki behar dugun jakiteko.

Foro Sozial Iraunkorretik errepikatu izan dugu, gure ustez, kontakizunaren borroka noria batean dagoela azken urteotan. Argudio berberak errepikatzen dira, aurrera egin gabe. Egia da, halaber, gai honetan funtsezko aurrerapausorik eman ez izanak gero eta gutxiago baldintzatzen duela oraindik konpontzeke dauden beste bi gaietan (biktimen eta presoen eskubideak) beste urrats batzuk ematea. Hala ere, memoria inklusiboarena da askatzea gehien kostatzen ari den korapiloa.

Hala eta guztiz ere, igarobidea ematen hasi denaren zantzuak ere badaude, nahiz eta eraikuntzaren eremutik urrun egon. Jarraian, gai horren egoera definitzen duten lau gai aipatuko ditugu:

• Lehenengoa, «Kontakizun bakarraren» tesia agortzea. Inork ez du ezer ezartzen. Estrategia hori agortuta dagoela frogatu da, eta, gainera, konfrontazioa sortzen du.

• Bigarrena, gai honetan gehiengoaren/gutxiengoaren araua aplikatzeko tesia. Akats larria izango litzateke eztabaida-esparru bakar bat eraikitzea, gizarteko sektore garrantzitsu bat baztertuko lukeena, kontakizun propioa ematea eragotziz. Beharrezkoa da ikuspegi guztiak barne hartuta sentitzea. Bazterketak etorkizuneko gatazken haziak baino ez direlako.

• Hirugarrenean atez ate zabalduta dagoela herrialde honetan gertatutakoaren eta kausen narratiba bakar batera iristea ezinezkoa izango dela dioen diagnostikoa egiaztatu dugu.

• Laugarrena, Eusko Jaurlaritzak “Euskadin memoria sozialki eraikitzeko partekatutako oinarriak” izeneko prozesua abian jartzeko ekimena, ETAren eta Estatuaren hiru historialarik eta hiru biktimak osatutako lantalde batek gidatua.

Ondorioz, gure ustez, eragile gehienak bat badatoz memoriak, kritikoa izateaz gain, inklusiboa eta ez-baztertzailea ere izan behar duela esatean, bidean kontakizun kritikorik utzi gabe, orduan gai hori noriatik atera behar da, eta aurrera pauso irmoa eman behar da gertatutakoaren ikuspegi desberdinei modu ordenatuan aurre egiteko.

Egia historiko bat badago -gertaerak-, baina ez dago kontakizun bat ere, ez bi, ezta hiru ere. Gertatutakoari buruzko ikuspegi desberdinak existitu dira, existitzen dira eta existituko dira, eta egia osoa bilatzen saiatu behar dugun arren, egia hori izan daitekeen mingots guztiarekin, egia oso hori, azken batean, egia ezberdinen eta are diferenteen batura izango da.

Eta horixe da, hain zuzen ere, Foro Sozialak egin nahi duena lan-dinamika honekin eta elkarrizketa-ziklo honekin.

Ariketa honetan parte hartuko duten 11 pertsonek ibilbide oso desberdinak dituzte, eta bizipen kontrajarriak ere badituzte.

Hainbat erakundetan ardurak izan zituzten pertsonak dira: Alderdi Popularra, EAJ, ezker abertzalea, Alderdi Sozialista, EMK eta Aralar.

Gure herriaren historia markatu duten iritzi korronte ezberdinak, bakoitzak bere kontakizunak emateaz gain, beren ikuspegiak etorkizunera proiektatuko dituztenak.

Inork ez zuen izan, eta ez dauka, egiaren monopolioa. Gertatutakoari erreparatu behar diogu, elkarri entzun, geure buruekiko ikuspegi kritiko eta eraikitzaileaz, eta gainerakoekiko enpatiaz.

Bizikidetza demokratikoaren eraikuntzak gertatu den guztiari buruz hitz egitea eskatzen du; hainbeste urtetan gure eguneroko bizitzaren parte izan diren eta gehiegitan ezagutzen ez ditugun indarkeria horiek nola bizi izan ditugun jakitea, gure lubakiaren erosotasun eremuan babesa bilatu dugulako.

Adiskidetzerako bidean, belaunaldi berriei transferitu ezin zaien gure erantzukizuna da gai horretan sakontzea.