2022/10/04

«Estatuaren biktimak: asimetriatik berdintasunera» txostenaren aurkezpena

Guar, Nafarroako Parlamentuan, Parlamentuko Lehendakariak, Unai Uhalde jaunak, Fernando Armendáriz, Expe Iriarte, José Luis Uriz eta Agus Hernan Foro Sozial Iraunkorreko ordezkariak hartu ditu. Ordezkaritza honek “Estatuaren biktimak: Asimetriatik berdintasunera” txostena eman dio. 2022ko udaberrian Foro Sozial Iraunkorrak antolatutako bi topaketetan ETAren eta Estatuaren biktimek egindako testigantzetan oinarrituta dago txosten hau. Era berean, Foro Sozialak iragarri du Nafarroako Parlamentuan eta Eusko Legebiltzarrean agerraldiak egingo dituela txostena aurkezteko.

FeN-ErYXwAEGPK1.jpeg

Dokumentua PDFn: VÍCTIMAS DEL ESTADO, DE LA ASIMETRÍA A LA IGUALDAD. Demandas de las víctimas de vulneraciones de derechos humanos del ciclo de violencias. 

Foro Sozial Iraunkorrak “Estatuaren biktimak: asimetriatik berdintasunera” txostena aurkeztu dio gaur Uhalde jaunari, Nafarroako Parlamentuko Lehendakariari. Aldez aurretik, eskerrak eman nahi dizkiogu Lehendakariari, egin digun harreragatik eta izan dugun eztabaidaren kalitateagatik.

Gogora ekarri nahi dugu, 2021aren amaieran presoen harreren auzia egoki bideratu ondoren, Foro Sozial Iraunkorrak iragarri zuen 2022rako bere lehentasunezko la ardatza estatuaren biktimek jasaten duten tratamendu asimetrikoa gainditzea izango zela

Dokumentu hau, hain zuzen ere, lan honen emaitza da. Bertan, estatuaren biktima batzuek iritzi publikoari egiten dizkioten eskaeren kronika eguneratzen da, helburu bikoitzarekin: dagozkien eskubideak bermatuak izan daitezen eta bizikidetza demokratikoari ekarpena egiteko.

Eskaera horiek Foro Sozial Iraunkorrak 2022ko udaberrian antolatutako bi topaketa publikotan jaso ziren: bata Madrilen eta bestea Donostian (dokumentuan dituzue biktimen izenak).

Txostenean jasotako eskaera nagusiak:

  • Giza eskubideen urraketak jasan dituzten pertsonei errespetuz entzutea, haien esperientziak ezagutzeko eta testigantzak eta bizipenak zabaldu ahal izateko.

  • Belaunaldi berriei «Zer gertatu den» transmititzearen garrantzia, hainbat mekanismo erabiliz: jardunaldiak, hitzaldiak, pelikulak, dokumentalak...

  • Estatuaren biktimen testigantzei eta esperientziei publikoki ematen zaien tratamendu desorekatuarekin amaitzea.

  • Biktima guztiak ezin dira homogeneoki tratatu, ez eta helburu politiko alderdikoietarako erabili ere, eta aitortu behar da pertsona hauen guztien ikuspegi eta iritzien aniztasuna.

  • Biktima guztiak aitortzea, kategoriarik eta diskriminaziorik gabe, premisa honetan oinarrituta: urraketa bera, aitortza bera.

  • Neurriak hartzea biktima guztiek duten eskubide nagusia, egiarako eskubidea, bermatzeko; izan ere, horrek ahalbidetzen du biktima guztiei dagozkien gainerako eskubideak bermatzea: justizia, aitortza, erreparazioa eta ez errepikatzeko bermeak.

  • 1968ko Sekretu Ofizialen Legea indargabetzea.

  • Estatuak, epe labur-ertainean, giza eskubideen urraketetan duen erantzukizuna bere gain har dezan behar diren baldintzak eraikitzeko lan egitea. Estatu mailako pertsonek Euskal Autonomia Erkidegoan giza eskubideen urraketei buruz duten kontzientzia aldatzen laguntzea.

Argitu behar da topaketa hauetan parte hartu duten biktima hauek ez dutela ordezkatzen indarkeria-zikloaren testuinguruan gertatutako giza eskubideen urraketen biktima guztien iritzia. Biktimek behin eta berriz gogorarazi digutenez, adosturiko iritzi hori ez da existitzen, elkarte gutxi batzuen buruan izan ezik, talde homogeneo baten bozeramaile izan nahi dutena, denek pentsamendu bakar bat izango balute bezala.

Hori dela eta, garrantzi berezia hartzen du bizipen eta esperientzia oso desberdinak dituzten pertsona hauek bat egin izanak, gizarte gisa etorkizun hurbilean eman behar ditugun erronkak eta urratsak zerrendatzerako orduan, biktima gisa dagozkien eskubideak bermatzeko, noski, baina, batez ere, bizikidetza demokratikoaren oinarri sendoak eraikitzeko.

Estatuaren biktimentzat 2022. urtea garrantzitsua izaten ari da Nafarroan, aurrera pausuak ematen ari baita aitortuak izateko bidean eta egia, justizia eta erreparaziorako eskubidean .

  • Alde batetik, zenbait oztopo gainditu ondoren, joan den irailaren 22an eratu zen Foru legearen Balorazio Batzordea.

  • Bestalde, Kriminologiaren Euskal Institutua torturak Nafarroan izan duen eraginari buruzko azterlan bat prestatzen ari da.

  • Eta, azkenik, gizarte zibiletik eta, bereziki, torturatutako pertsonen saretik egiten ari den lan garrantzitsua aipatu beharra dago.

Biktima hauen gaienean zeuden aurreiritziak eta susmoak gainditzen ari diren arren,  badakigu bide luzea geratzen dela tratamendu asimetrikoaren egoeratik berdintasunezko tratamendura igarotzeko, eta horretan erakundeek funtsezko zeregina dutela.

Hori dela eta, txosten hau Nafarroako Parlamentuan eta Eusko Legebiltzarrean aurkeztuko dugula iragarri nahi dugu. Nafarroako Parlamentuko agerraldia urriaren 19an izango da, Herritarrekiko Harremanetarako Batzordean.

Jakin badakigu legegintzaldia amaitzen ari dela, eta laster udal eta foru hauteskunde-kanpainak baldintzatu egingo dituela dena. Polarizazio handiko garaiak bizi ditugu eztabaida politikoan, eta hauteskundeak ez dira unerik egokiena auzi hauetarako.

Baina espero dugu azken bi legegintzaldi hauetan indarkeria-zikloaren ondorioen konponbiderako lortu diren mikroakordioak nahikoa izatea bizikidetza demokratikoa eraikitzen jarraitzeko.

Eranskina: jardunaldietan parte hartu duten biktimei buruz:

“Bakea eraikitzea. Euskal Herrirako erronkak eta aukerak” (apirilaren 6a – Madrilgo Ateneoa)

  • Rosa Lluch: Ernest Lluchen alaba, ETAk 2000ko azaroan eraila. Rosa Erdi Aroko irakaslea da Bartzelonako Unibertsitatean.

  • Idoia Zabalza: Mikel Zabalzaren arreba, 1985ean Guardia Zibilak atxilotua, eta Bidasoa ibaian hilda aurkitu zuten, 20 egunez baino gehiago desagertuta egon ondoren. Eusko Jaurlaritzak berriki onartu du Mikel Intxaurrondoko Guardia Zibilaren kuartelean izandako tortura larriengatik hil zela.

  • Maria Jauregi: 2000. urtean ETAk hil zuen Jose Maria Jauregiren alaba.

  • Axun Lasa: Jose Antonio Lasaren arreba, Jose Ignacio Zabalarekin batera 1983an Guardia Zibilak bahitu, torturatu eta hil zuena. Gorpuak 12 urte geroago berreskuratu eta identifikatu ziren. Gainera, Axun torturaren biktima izan da.

  • Alberto Muñagorri: ETAren biktima. Bonba bat lehertu zenean, hanka bat eta begi bat galdu zituen 10 urte zituela, Errenterian.

“Estatuaren biktimak: oztopoak egia bilatzeko bidean” jardunaldian parte hartu duten biktimak (maiatzaren 14a – Miramar Jauregia – Donostia)

  • Tamara Muruetagoiena: Esteban Muruetagoienaren alaba, torturak jasan ondoren hil zen Oiartzungo medikua.

  • Karmen Galdeano: Xabier Galdeanoren alaba, GALek eraila.

  • Eneko Etxeberria: «Naparraren» anaia, behartutako desagertze baten biktima, BVEk aldarrikatua.

  • Maider García Goena: Juan Carlos García Goenaren alaba, GALen azken biktima, 1987an.