EPPK eta Foro Sozial Iraunkorraren arteko bilera gaur goizean Logroñoko kartzelan

EPPK eta Foro Sozial Iraunkorraren arteko harreman iraunkorraren bilera berri bat izan da gaur goizean Logroñoko espetxean. Juan Antonio Olarra Guridik eta Ainhoa Múgica Goñik hartu dute parte EPPK-ren izenean eta Agus Hernanek, Foro Sozial Iraunkorreko koordinatzaile gisa

Harreman iraunkor hori duela hiru urte hasi zen, lehen bilera 2018ko urtarrilaren 6an egin zen eta azkena 2021eko maiatzaren 29an. Azken bilerak Logroñon egiten ari dira, espetxe horretara eraman baitzituzten bi presoak Albolotetik (Granada). Orduan, espetxe-politikaren aldaketaren lehen fasearen balantze sakona egin genuen, bai eta bigarren faseari ekiteko identifikatutako zazpi puntuak ere.

Presoen harrerak

Gaurko saioan, bi aldeek positibotzat jo dituzte joan den astelehenean, azaroak 29, EPPK-k plazaratutako agiriak jaso duen harrera eta izandako erreakzioak. Eragile instituzional, politiko, sindikal eta sozialek adierazpenaren balioa eta tamaina ulertu dute, Aieteren hamargarren urteurrenean sortutako agertokia sendotzeko testuinguruan.

2019tik bi aldeak lantzen ari diren gai bat da hau. EPPK-k eskertu egin ditu Foro Sozial Iraunkorrak egindako errazte lanak, eta beharrezko adostasunak eraikitzeagatik, funtsezko bi gairen inguruan: biktimekiko enpatia eta familien eta gertuko pertsonen aldetik harrera jasotzeko eskubidea.

Foro Sozial Iraunkorrak, bere aldetik, gai honi buruzko bere balorazioa helarazi die: adierazpen garrantzitsu bat da, eta bizikidetza demokratikoari ekarpen bat egiten dio. Erabaki honen bidez, EPPK-k bat egiten du Euskal Herriko gehiengo sozial eta politikoarekin, zeinak indarkerien zikloaren ondorioak konpontzeko urratsak eman nahi dituen.

Konponbide integrala

Halaber, bi aldeak bat etorri dira adostasunak finkatzeko ekarpen kualitatiboa izan dela esatean, helburu argi batekin: presoen arazoari konponbide integrala ematea. Prozesu horretan, une honetan, hiru eztabaida daude:

Preso guztiak beren aukerako kartzeletara eramatea, bai Nafarroako Foru Komunitatean, bai Euskal Autonomia Erkidegoan.

Presoei ezartzen zaien salbuespen-araudia nahitaez gainditu behar da, eta araudi arrunta aplikatu behar da. Horren ondorioz, kartzelatik ateratzeko baimen arruntak eskuratzeko eskubidea gauzatuko da, hirugarren gradura espetxean aurrera egin ahal izango da eta baldintzapeko askatasuna lortu ahal izango da, horretarako eskubidea ematen duten banakako betebeharren arabera.

Birgizarteratze-plan orokor bat zehaztea. Plan horrek erakunde publikoak izan behar ditu buru, inplikatutako eragileekin (presoak barne) adostu behar da eta presoei lagundu behar die euren birgizarteratzeko banakako ibilbidean, bai baldintzapeko askatasuna lortzeko bidean, bai ondoren birgizarteratzeko eta laneratzeko bidean. Birgizarteratze-ibilbide horrek behar besteko bermeak izan behar ditu emandako urratsek aurrera egingo dutela ziurtatzeko, eta, era berean, Espetxeetako Zuzendaritzak, Eusko Jaurlaritzak eta beste erakunde eskudun batzuek lagunduko dutela ziurtatzeko, baliabideak ezarriz eta politika koherenteak abian jarriz.

Nafarroako eta EAEko kartzeletara eramatearen inguruan, bi aldeek azpimarratu dute presakoa eta zentzuzkoa dela egungo trantsizio egoera gainditzea. Preso guztiek kartzela horietan zigorra bete dezaten behin betiko agertokirantz irmoki aurrera egin behar da.

Trantsizio epe hori ezin da tantaz tantakoa izan, eta ezin da egon Madrileko eztabaidak sortzen duen etengabeko krispazioaren mende; aitzitik, modu irmo, orokor eta presazkoan ekin behar zaio gaiari.

Bileran, gainera, egoera orokorraren azterketa bat egin da: egungo faseko aurrerapenak eta blokeoak, lobby-aren presioak, Eusko Jaurlaritzak espetxeetako eskumena jaso izana, Aieteren hamargarren urteurrena, presoen auziaren inguruan erakundeek, alderdi politikoek, sindikatuek eta eragile sozialek dituzten adostasunen egoera, etab.

Bileran aztertu dugun beste gai bat “ebatzi gabeko kasuak” izan da. Foro Sozial Iraunkorra aspalditik ari da gai horretan lanean, eta, biktima guztientzako egiaren, justiziaren eta erreparazioa helburu, nazioarteko esperientziak aztertzeko eta biktimentzako sendagarri izango diren mekanismo berritzaileak bilatzeko konpromisoa hartua du. Bi aldeek adostu dute gai hori beren lan-agendan sartzea.

EPPK, berriz, kezkatuta agertu da, bai presoei bai kartzelatik atera diren beste pertsona batzuei eragiten dieten sumario berriak irekitzeko dagoen bultzada judizialagatik. EPPKren ustez, beste ikuspegi batetik jardun behar da “ebatzi gabeko kasuak” deritzonaren aurrean, bai erakunde armatuek eragindakoei dagokienez (ETA-pm, ETA-m eta CCAA), baita “gerra zikinak” eta epaiketarik gabeko hilketek eragindakoei eta milaka tortura-kasuei dagokienez ere; horiek guztiak Estatuak eta bere poliziek sustatuak edo zuzenean eragindakoak.

EPPKren aburuz, errealitate hori guztia gatazken konponbidearen ikuspegitik aztertu beharko litzateke, nazioarteko estandarrek definitzen duten bezala, Justizia Trantsizionalaren doktrina baten barruan, eta, hala badagokio, Egiaren Batzorde bat sortuz, lortu ahal izateko, hain zuzen ere, egia, aitortza, erreparazioa eta geratutakoa berriro ez errepikatzea. Helburua ez da inola ere izan behar mendekuaren eta sufrimenduaren noriatik irtetea eragozten duten eta, azken batean, indarkeriaren zikloaren ondorioen konponbidearen behin betiko amaieratik urruntzen gaituzten delazioak, auzipetzeak eta zigorrak ezartzea.

Azkenik, bileraren zati garrantzitsu bat Behatokiko 4. monografikoaren inguruan egindako deskarguari buruzkoa izan da. Audientzia Nazionalak birgizarteratze-ibilbideei jartzen dizkien oztopoei buruzko lan honi buruz Foro Sozialak egindako kudeaketak, emaitza eta egiten ari den harrera izan dira hizpide.