Azken inkesten arabera, indarkerien zikloa behin betiko itxi gabe lehengoa atzean uzteko benetako arriskua dago

Atzo argitaratutako Naziometroaren eta urriko EiTB Focus-en arabera, euskal gizartean dauden egiturazko joerak berresten ari dira, eta horiek sakon aztertu beharko dituzte bake prozesuaren eraikuntzan parte hartzen duten eragile guztiek.

Alde batetik, EHUko Telesforo Monzon eLab eta EHUko Partehartuz Ikerketa Taldeak egindako 3. Naziometroaren arabera, EAEko, Nafarroako Foru Komunitateko eta Euskal Hirigune Elkargoko herritarren %64,8k uste dute euskal gatazka ez dagoela erabat itxita eta oraindik konpondu gabeko esparruak daudela.

EiTB Focus-ek urrian argitaratu zuenaren oso antzeko datua da hau. Beste inkesta honen arabera, EAEko eta Nafarroako biztanleen %72,3k uste dute ETAren jarduera armatua amaitu eta 10 urtera oraindik "hainbat kontu gainditzeko" daudela.

Gainditu gabeko gai zehatzei dagokienez, bi inkestetan Foro Sozial Iraunkorrak sortu zenetik identifikatu eta lantzen dituen gaiak agertzen dira: biktimak, presoak eta memoria kritiko inklusiboa.

Atzoko Naziometroan, zehazki, ia maila berean (%38-40) aipatzen dira hiru gai: ezker abertzaleak eta Estatu espainiarrak eragindako kaltearen aitorpena eta torturak ez errepikatzeko bermea. Bigarren multzo batean, %25-30 inguruko babesarekin, beste bi gai agertzen dira: presoen auzia eta “Ertzaintzak eta Eusko Jaurlaritzak egindako kaltea aitortu” beharra.

Era berean, Ezker Independentistak urriaren 18an ETAren indarkeriak eragindako biktimak zuzenean izendatuz ("min hori ez zen inoiz gertatu behar") egindako adierazpenari buruz galdetu du Naziometroak, eta soilik %15,6 dira inolako baliorik eman ez diotenak. Foro Sozial Iraunkorrak "garrantzitsutzat eta beharrezkotzat" jo zuen adierazpen hori.

Laburbilduz, euskal gizartean oso errotuta dauden eta eragile instituzional, politiko, sindikal eta sozialek baztertu ezin dituzten egiturazko joera batzuk berresten ari dira: Gaur egun oraindik ere oso beharrezkoa da indarkerien zikloaren ondorio batzuei aurre egitea.

Izan ere, indarkerien zikloa behin betiko itxi gabe orria pasatzeko arriskua oso erreala da. Konpondu gabeko gai horiei heltzea da gertatutakoa berriz ez gertatzeko baldintzak sortzeko modurik onena. Hurrengo belaunaldiei ezin diegu zama hori oinordetzan utzi. Iraganean gertatutakoa berriro gerta ez dadin, bermerik onena hurrengo belaunaldien bizikidetzaren eta bakearen oinarriak finkatzea da.

Azken urteotan gure herrian bakea eraikitzeko garatu den prozesu honetan, irudimenez eta eragile sozial eta politiko askoren ahaleginari esker konpontzen joan dira indarkerien zikloaren ondorioak. Hala ere, bizikidetza demokratikoa eraikitzeko gure prozesuak agerian uzten du oraindik ere beharrezkoa dela elkarrizketa eta hitzaren kultura sustatzen jarraitzea. Bakea eraikitzeko prozesua egunero elikatu behar baita.

Azken finean, beharrezkoa da inplikatutako aktore guztiek beren diagnostikoak egungo egoerara egokitzen jakitea, eta, eskuzabaltasunez eta interes alderdikoiak alde batera utzita, norabide egokian hartzen ari diren ekimenei merezi duten garrantzia ematen jakitea. Izan ere, azken aste hauetan, iraganaren inertziak ikusi ditugu balorazio batzuetan. Orain, lortutakoa finkatzeko lan egin behar da, hitza desarmatuz, ekarpen multilateral berrien aldeko ekosistema bat sortuz eta iraganeko inertziak ez itzultzeko neurriak hartuz.